Hieronder een stukje dat mijn vriend Afshin Ellian heeft gemaakt en dat ik graag op deze site zet. Het is off-topic, zoals dat heet; maar misschien toch wel interessant. Ik had voor de website van Elsevier een blogje gemaakt waarin ik om geduld vroeg met de veroordeling van de free fight kampioen Badr Hari, die de afgelopen maanden sterk in het nieuws was door zijn verhouding met Estelle Cruijff en zijn onbehouwen gedrag buiten de ring, waardoor hij – zo blijkt – verdacht wordt van zware mishandeling. Badr Hari is pas schuldig wanneer de rechter heeft gesproken. 

Ik heb hem één keer ontmoet, en ik had toen een goede indruk van hem.Dat sluit niet uit dat hij gewelddadig tekeer kan gaan. Maar het is wel intrigerend: hoe kan een intelligente en charmante man als Badr Hari het werk doen dat hij doet – voor een publiek iemand in elkaar slaan – en buiten de ring ook met geweld op confrontaties en provocaties reageren? Daar schreef ik met enige nuance over – de tegenstemmen die ik daardoor heb gekregen zijn fel, en enorm in omvang. Lees de lange lijsten met reacties op de site van Elsevier. Sommige zijn schokkend. Ik heb ook op een andere manier hatemail gekregen. Weird… Ik wist niet dat Badr Hari zo wordt gevreesd en gehaat. Waar komt dat allemaal vandaan?Ik heb geen idee. Wie ’s nachts om half vier niet in disco’s komt, loopt geen risico om mensen als Badr tegen te komen. Ik loop niet ’s nachts om half vier South Central LA in – daar kunnen situaties ontstaan die ik niet kan controleren.

Wat is er met deze man dat zoveel commotie en emotie teweegbrengt? Ik heb geen idee…Ik beweer niet dat Badr een onschuldig lam is: zijn werk is het toebrengen van ernstig letsel aan zijn tegenstander. Dat is de aard van het spel. Dat doet hij in een ring of een kooi. De finale, dodelijke slag is verboden – twee keer heeft Badr Hari nog een slag gegeven nadat de scheidsrechter de strijd had beëindigd. Dat is ernstig. Ik wil weten hoe dat bij hem functioneert. En ik wil ook weten onder welke omstandigheden hij zijn ‘cool’ verliest en mensen die hem uitdagen en sarren een klap geeft.

Waarom wil ik dat weten? Omdat mensen als Badr overblijfselen zijn van een andere tijd, en een andere cultuur. Hij representeert een mentaliteit die we vrezen en tegelijkertijd heimelijk bewonderen. Hij is de vleesgeworden verwarring ten aanzien van geweld in onze amusementscultuur. Hij leeft als een gladiator in de Romeinse vechtarena’s. Ik bewonder dat, en tegelijkertijd vind ik dat eng.

Hier is Afshins stukje:

‘Badrtje moet hangen. klinkt plotseling in Nederland,’ schreef mijn vriend Leon de Winter. Wordt hier een hetze gevoerd tegen de kickbokser Badr Hari? Inderdaad is er sprake van een lichte hysterie rond Badr. Het verhaal begon met de liefdesverklaring tussen Badr en Estelle. Dat was toen het nationale, dwingende en dringende nieuws. Ik begreep niet waarom het zo belangrijk was.Kort daarna ging het liefdesverhaal over in geweld.Al voor het geweldverhaal vertelde Leon mij over zijn fascinatie voor Badr. Badr is een soort romanfiguur. En Leon is een excellente literator en verteller. Maar ik word sinds maandag vaak aangesproken op de blog van Leon. Nu Leon geen vader meer heeft, voelen mensen zich vrij en verplicht om in plaats daarvan via mij Leon tot orde te roepen. Een merkwaardige toestand.Leon, verwar de werkelijkheid niet met een roman.

Afshin, verwar de werkelijkheid niet met de filosofie, een reflectie van de werkelijkheid.

Er zijn twee afspraken die onschendbaar zijn: gij zult geen geweld gebruiken of dreigen met geweld en gij zult je belofte nakomen. Deze twee principes, eigenlijk twee beloftes, vormen de basis van iedere beschaving en rechtsorde. Over deze twee principes kan niet worden onderhandeld.

Dat is waar. Maar ook deze twee principes moeten worden geïnterpreteerd. Soms kan men door een interpretatie van een geval – jullie noemen het casuïstiek -  verzachtende omstandigheden vinden voor een geweldenaar. En contract? Ja, daarover kan ik je nog meer verhalen vertellen: waar iemand een belofte niet goed uitkomt, probeert hij met man en macht onderuit te komen. Het schijnt wel eens voor te komen dat mensen dan gaan liegen. Ook een belofte is multi-interpretabel, zeggen die leugenaars dan. Badr is geen simpel geval van goed of slecht. Ik heb hem even leren kennen als een innemend mens. Dat kan ik niet uit mijn hoofd krijgen, wat hij ook heeft gedaan.

Wat is hier de verzachtende omstandigheid voor deze geweldenaar?

Er zijn minstens drie situationele elementen:

3. Hij is het symbool van onze uiterst schizofrene omgang met geweld. Onze vrijetijdscultuur bestaat voor een groot deel uit het kijken naar geweld. Dag in dag uit zijn er actiefilms op tv, in de bioscoop, op de beeldschermen van de games van onze zonen. Geweld is, gelukkig, uit onze samenleving gebannen. Maar de oerdriften leven nog volop. Badr is een beroepsvechter. En hij is daardoor eng, fascinerend, bewonderenswaardig en afschuwwekkend tegelijk.

Laat ik met het eerste beginnen: door verschijning van Badr worden alle alfamannetjes geprovoceerd.Tja, iedereen wordt de hele dag geprovoceerd. Dit heet de vrije samenleving. Meisje met te korte en opzichtige rokjes provoceren velen. Is dat dan een vrijbrief om hun lichamelijke integriteit met geweld te gaan aantasten? Wie een mooi en groot huis heeft, provoceert iedere sloeber. Maar is dat een goede reden om tegen de rijkaards geweld te gebruiken?Het tweede argument betreft ‘the blaming the victims’. Wat doet immers ter zake waarvoor slachtoffer in de Arena was? Nederland is nog steeds een vrij land en Koen mag vrouwen versieren en als hij daartoe succesvol is, is dat ook nog geen enkel probleem voor onze samenleving of voor anderen. Zelfs als hij daar de wet aan het overtreden was, is dat geen reden voor gewelduitbarsting tegen hem.

Zo bedoel ik het niet. Als ik merk dat er tegen iemand een hetze wordt gevoerd, wanneer echt iedereen zich tegen één persoon richt, dan heb ik de neiging me vooral niet met de meerderheid te identificeren. Als iedereen A roept, denk ik: waarom niet B? Ik zie dat er een hetze tegen Badr wordt gevoerd, er heerst een lynchstemming, tegen iemand die nog niet veroordeeld is. Badr is geen lieverdje, maar is ook niet het onmenselijke monster dat van hem wordt gemaakt. De voorbeelden van provocatie die jij geeft, gaan over abstracties. Meisjes in mooie korte rokjes – kom op, Afshin, dat is geen provocatie, maar heerlijke verleiding!Bij Badr gaat het om directe, persoonlijke confrontaties, en om twee momenten in de ring die hem veel ellende hebben bezorgd. Daaruit kun je afleiden dat er iets is waardoor hij ernstig uit balans kan raken. Ik wil weten wat dat is, ik wil hem leren kennen. Iemand die zo gehaat wordt als Badr op dit moment, op basis van halve feiten en hele mythes, vind ik interessant, dat is mijn opdracht als schrijver en denker. In 99,9% van alle confrontaties die Badr meemaakt, houdt hij zich in. Die 0,1% is het probleem. Hij moet sterker zijn dan wie ook. Pijn ondergaan en pijn veroorzaken is zijn leven.Hij zoekt professioneel de confrontatie in een sport die meedogenloos is. Hij neemt enorme risico’s met zichzelf en zijn tegenstanders. Het eigenaardige is niet dat hij zich een half dozijn keer niet heeft kunnen beheersen, met ernstige gevolgen, maar dat het niet vaker is gebeurd. Badr Hari-zijn vraagt om een bijna onmenselijke zelfbeheersing in het dagelijkse leven. De hysterie om hem heen, in zowel positieve als negatieve zin, is gigantisch.

Hier gaat het om het strafrechtelijke begrip Garantenstellung: de grote verantwoordelijkheid die gepaard gaat met een bepaalde hoedanigheid of professionaliteit. Paradoxaal genoeg moet juist Badr het geweld kunnen beheersen. Dat geldt ook voor een commando die wordt opgeleid om te moorden. Maar niet buiten het slagveld.

En nu maken de juristen en moraalridders een soort nationale supermisdadiger van hem die nu onmiddellijk en keihard moet worden bestreden en vernietigd. Hij is de allochtone duivel die in een crisistijd een makkelijk mikpunt is. Daar maak ik bezwaar tegen. Ik ben niet, zoals je weet, uit principe een allochtonenvriend. I don’t care waar je vandaan komt, als je maar positief bijdraagt aan de samenleving, als het even kan als oppassende burger.Ook in deze zaak wil ik menselijkheid en balans zien. Hij moet worden gestraft als hij gedaan heeft waarvan hij wordt beschuldigd, dat heb ik niet ontkend, maar tegelijkertijd moet zijn menselijke waardigheid worden gerespecteerd. Hij werd de eerste twee weken van zijn detentie als een beest geïsoleerd opgesloten. Ik ben per definitie – dit is heel principieel voor mij, lieve professor Afshin – tegen geïsoleerd opsluiten. Het is een vorm van barbaars martelen. Wat bij hem ook speelt, is dat ik in hem een goed voorbeeld zie van een ongesubsidieerd immigrantensucces. Dit moeten we toejuichen. Daar moeten we zelfs blij mee zijn.

Hij slaat, maar rooft niet! Daar moet onze samenleving blij mee zijn! Een Marokkaan die slaat maar niet rooft. Dat bedoel je soms?

Perzische vriend van me, je bent te cynisch. Niet iedere immigrant kan professor en literator zijn, zoals jij. Badr slaat wanneer hij belandt in extreme situaties, waarin jij en ik nooit belanden, gelukkig niet. Trouwens, wij zijn slappe intellectuelen, geen oerstrijder als Badr. Hij appelleert aan andere, voorbije tijden, toen de sterkste de baas was, een cultuur die het grootste deel van de menselijke geschiedenis heeft bestaan. Die is voorbij, en ik dank de Heer op mijn blote knieën dat dat zo is.Maar Badr houdt de herinnering aan die cultuur in stand, door zijn specifieke karakter en fysieke vermogens, en misschien ook wel door dingen die hij als kind heeft meegemaakt. Dat maakt hem mysterieus en fascinerend. Maar ook het middelpunt van allerlei angstige en paranoïde projecties.

Ik wil hem tegelijkertijd ook blijven zien als een uitzonderlijke sportman, en sport is belangrijk, het brengt zelfs een fundamentele binding tot stand tussen verschillende mensen met diverse achtergronden. Zie de Olympische Spelen. En de wet? We zijn allemaal gelijk voor de wet, dus ook Badr. Maar zie hem wel binnen zijn eigen context. Trouwens, jij moet rabbijn worden!

Rabbijn?

Ja, je bent, – ben ik bang zelfs een hele goeie – rabbijn. Ik heb ook nog wel ergens een keppeltje voor je. Rabbijnen appelleren aan de wet. Maar wij, romanschrijvers, brengen balans aan tussen de wet en de werkelijkheid, met alle dilemma’s en paradoxen die we in het echte leven meemaken.

Zonder wet geen balans.Zonder balans ook geen rechtvaardige wet. Iemand moet nu even de gemoederen begrenzen door iets anders te roepen dan ‘hang ‘m high!’ Dat doe ik, en kennelijk roept dat veel verzet op. Maar ik doe het toch. Ik leg het nog eens uit, goed?

Badrs beroep is verschrikkelijk geweld uitoefenen, in een hele kleine ruimte, op geprogrammeerde momenten, in het bijzijn van duizenden of soms, via tv, miljoenen toeschouwers. In zijn catalogus van klappen en trappen zijn de tikken die hij buiten de ring heeft uitgedeeld de aller-lichtste die hij kent. Niet voor jou of mij. Ik zou nooit meer opkrabbelen als hij mij zo’n aai zou geven. 100% beheersing moet deze beroepsvechter opbrengen. Dat wordt door de samenleving van hem geëist, en ook door mij.

Op geen enkele provocatie buiten de ring mag hij reageren op de wijze die voor hem de meest natuurlijke is: een dodelijke slag of trap. Zijn wereldwijde succes dankt hij aan zijn vermogen om voor onze ogen iemand dood te slaan, maar het net niet doet.

Hij is een nakomeling van de strijders in het Romeinse colosseum. Buiten de ring moet hij dat vreemde, archaïsche, bedwelmende en afstotelijke vermogen, dat ons een beeld geeft van ruwe, grove, uiterst fysieke tijden – die we verafschuwen maar ook heel spannend vinden, denk aan films als Gladiator – geheel elimineren. Dat is de opdracht aan hem. Geen enkel moment van zwakte meer, nooit meer, mag hij kennen. Ik denk, op basis van dat halfuur met hem, dat hij daartoe in staat is. De kans om dat te bewijzen, gun ik hem. Zo denk ik over Badr.

Trouwens, over machismo, geweld, de traditionele mannenrollen die in onze cultuur worden afgebroken, de enorme verleiding van uiterst gewelddadige games voor jongens, de slechte schoolprestaties van jongens, de populariteit van zeer mannelijke vechtersbazen als Badr, et cetera, et cetera, valt nog heel veel te zeggen.

Een goed gesprek. Ik mis mijn vriend. Hij is nu niet in Nederland. Maar hij houdt ons altijd en scherp in de gaten.

Afshin Ellian